Het verhaal van Eise Eisinga

Beschrijving

Startpunt is het parkeer terrein Leeuwarderweg, maar kan ook prima vanaf TOP Dronryp.

Vanaf het parkeerterein in Franeker fietst u over de brug het Leeuwarderend en over het water rechts via de Zilverstraat. Het Leeuwarderend was vroeger water (gracht) en onderdeel van de trekvaart naar Leeuwarden, gegraven in de tweede helft van de 17e eeuw. 

In de bocht naar rechts (Zilverstraat) zie je links het koorndragershuisje uit 1634, wachtlokaal van het koorndragersgilde dat hier alle graan dat de stad binnenkwam uitlaadde en woog.
Alle kaden en walmuren in de binnenstad zijn van rijkswege beschermd vanwege hun cultuurhistorische waarde. De grachten zijn nu een bezienswaardigheid, eeuwenlang waren ze vooral belangrijke transportroutes. Dat bleven ze, tot in de 20e eeuw de vrachtauto kwam.  

U ziet nu aan de rechterkant het Eise Eisinga Café en Planetarium, aan de Eise Eisengastraat 2 en 3.

Nummer 3 werd gebouwd in 1768. Hier bouwde Eise Eisinga tussen 1774 en 1781 zijn planetarium.
Het huis op nummer 2 is van 1745 en werd bewoond door diverse hoogleraren van de Franeker Universiteit. Sinds 2007 doet het dienst als expositieruimte en café bij het planetarium.

➢Steek de brug over tegenover het planetarium, hier ziet u nog een monument van Eise Eisinga.
Schuin rechts voor het raadhuis uit 1594

➢Over de brug rechtsaf naar de Voorstraat, hier ziet u aan de linker kant het Museum Martena. Aan het einde van de Voorstraat slaat u linksaf de Vijverstraat in en ziet aan de rechter kant De Bogt fen Guné, een café waarvan de historie teruggaat tot 1593. De naam Bogt van Guné wordt voor het eerst vermeld in een stuk uit 1686. De herberg stond dichtbij de in 1585 gestichte Universiteit van Franeker en werd door studenten druk bezocht. 

Sla vervolgens voor de brug linksaf om via de de Schilbanken door te fietsen langs de Schilcampen. Hier fietst u langs prachtig gerestaureerde monumenten. Sla linksaf de Hofstraat in en direct rechts de Heerengracht op om via Godsacker weer rechts af te slaan.

➢Neem de fiets- en voetgangersbrug over de stadsgracht, naar fietsknooppunt 9. Van daar naar fietsknooppunt 87.
Vervolgens rechtsaf via de fietspont bij Keimpetille naar knooppunt 49. Het rijtje huizen tussen het kanaal en het pad naar de pont werd ooit gebouwd voor de werknemers van het tichelwerk in Keimpetille. Ze herinneren aan de steenfabriek die hier ooit stond, aan de andere kant van deze buurtschap. 
Aan het eind van het rijtje huizen het tuinhuis en tuin van de voormalige Kingmastate.

Het Van Harinxmakanaal dat u met de pont oversteekt, gegraven in de jaren dertig van de vorige eeuw, is hier in feite de vroegere trekvaart (Harlingen -Leeuwarden). Die trekvaart met naastliggend jaagpad was veel smaller. Naast de vaart lag natuurlijk een jaagpad dat ook door voetgangers werd gebruikt. De jonge Eise Eisenga zal mogelijk als Rypster gebruik hebben gemaakt van de trekschuit of het jaagpad als hij de Franeker Universiteit bezocht.
De pont legt na de oversteek aan op de plek waar vroeger de ‘tille’, brug, over de vaart lag.      

➢ Vanaf knooppunt 49 fietst u via de Keimptilsterdyk, naar knooppunt 24 in de buurtschap Hatzum. Voordat we via knooppunt 67 verder richting Dronryp gaan, slaan we even RA naar het station  Dronry met het ‘Lokaal Op Hatsum’, het vroegere koffiehuis van het station Dronryp, gebouwd in 1873.
Vanaf knooppunt 67 fietst u vervolgens  via de Longbuorren, Lytsehuzen en de brug over het Van Harinxmakanaal naar knooppunt 61 in Dronryp.
Longbuorren en Lytsehuzen lopen over een kwelderrug, die van Hatzum naar Dronryp loopt en verder naar Schatzenburg (ten noorden van het dorp). Wegen volgen vanouds de hogere delen van het landschap, die ook het eerst bewoond werden. 
Direct links over de brug aan It Heech ziet u  links de uitbreiding van gasthuis Vredenhof (It Heech 6-40), gebouwd in 1872 naar een ontwerp van de architect C.S. Reitsma.

➢Vanaf knooppunt 61 fietst u rechtdoor richting knooppunt 84 de Dûbelestreek in.
Aan de Dûbelestreek) werd in 1745 in opdracht van  Agnes Alida Huber, eigenaresse van landgoed Schatzenburg,  het oudste gasthuis Vredenhof (tegenwoordig nr. 19 gebouwd, bedoeld voor alleenstaande, behoeftige dames.
➢Verder fietsend komt u even direct na het passeren van het geboortehuis van de schilder Alma Tadema(nummer ) op de plek waar vroeger de Hoornbrug over de eind jaren 30 van de vorige eeuw gedempte Harlinger Trekvaart lag. De plek is nog altijd herkenbaar in het plaveisel. Daarna wijken we even van de knooppuntenroute af en gaat u rechtsaf de Brêgebuorren op. Op de eerstvolgende kruising links de Hearewei op. Vervolgens de derde afslag links, Joukereedsje. Daar aan het eind links, op naar de Sint Salviuskerk of Alde Wite, aan de Tsjerkebuorren.
Het graf van Eisinga bevindt zich op de begraafplaats vlak voor de kleine deur in de zuidmuur van de kerk rechts van de toren. Hij werd begraven in het graf van zijn vader. Op de steen van diens graf liet Eise een wiskundige puzzel afdrukken. Probeer die maar eens op te lossen.
Het huis op de hoek (Tsjerkebuorren 13) is het geboortehuis van Eise Eisinga.
Het borstbeeld tegenover het geboortehuis is gemaakt door de Leeuwarder kunstenaar Gerard  Adema.
➢ We vervolgen onze tocht door rechts naast het geboortehuis verder de Tsjerkebuorren op te fietsen. Bij de eerste afslag rechts It Skilpead op. Doorrijden tot aan knooppunt 61 op de Brêgebuorren. Daar rechts richting knooppunt 44.
Het huis op Brêgebuorren 14 met werkplaats er achter werd ooit bewoond door de familie Eisinga. De werkplaats was hun wolkammerij.
Na de tille over de Buorsterfeart volgt het fietspad de vroegere Harlinger Trekvaart.
➢Bij knooppunt 44 in Schingen linksaf richting knooppunt 92 in Peins. Daar richting knooppunt 29. Vervolgens via het dorp Schalsum (met rechts de kerk en de monumentale pastorie) naar knooppunt 9 in Franeker.

Alternatief voor als het pontje bij Keimpetille niet vaart.
➢ Vaart het pontje niet, fiets dan bij knooppunt 87 richting knooppunt 92 via Zweins tot aan de Rijksstraatweg; daar rechts richting Dronrijp tot aan de Harlinger Trekvaartweg rechts; die volgt u langs Tsjerkebuorren 14 , de voormalige wolkammerij van de familie Eisinga, tot aan knooppunt 61; daar links it Skilpaed op richting knooppunt 84 tot u weer bij de Rijksstraatweg bent. U passeert dan het geboortehuis van Eise Eisinga, Tsjerkebuorren 13 en het kerkhof rond de Alde Wite met daarop het graf van Eise Eisinga. Aangekomen bij de Rijksstraatweg links, tot het fietsbordje richting Schingen. Daar rechts. Vervolgens door fietsen naar knooppunt 44. U bent dan inmiddels weer op de route.

links via het Godsacker langs het water naar de Heerengracht te fietesen. Sla linksaf de Hofstraat in en direct weer rechts de Schilcampen op.