Archeologisch Wad –Friesland – deel 2

Deel 2 van de archeolgische route begint en eindigt in Firdgum. Een heel klein dorp, maar wel op vier terpen. In een zodenhuis bij het Yeb Hettinga Museum ervaar je hoe de bewoners leefden voordat er zeedijken waren. Zulke boerderijen stonden op kleine terpen die vaak uitgroeiden tot dorpen. Marrum en vooral Ferwert, dat je verderop tegenkomt, zijn mooie voorbeelden.

Het hoogtepunt van de terpen komt daarna: Hegebeintum. Een bezoekerscentrum laat zien hoe mensen zich eeuwenlang weerden tegen en werkten met de zee. Het ging prima, op zo’n terp. Vruchtbare grond er omheen en hoog en droog voor de soms oprukkende zee.

Voor je zover bent, fiets je vanaf Firdgum eerst door het Bildt. Vlak land. Geen terpen. De Middelzee mondde hier uit in de Waddenzee, maar slibde steeds meer op. Het omringende terpenland was inmiddels door dijken beschermd. In 1500 werd ook dit goede landbouwgrond, met de inpoldering van het Bildt.

Sint Jacobiparochie en Sint Annaparochie waren dorpen voor de slikwerkers en dijkwerkers. Zij legden de Oudebiltdijk aan. De kleine huisjes laten zien, dat het slilkwerk geen vetpot was. Je fietst over de dijk naar het pittoreske Oudebildtzijl, de plek waar een van de twee sluizen (zijlen) in de dijk werd gemaakt. Honderd jaar later volgde de Nieuwebiltdijk en tenslotte de huidige zeedijk. Wil je er meer over weten, bezoek dan in Oudebildtzijl het Archeologisch Steunpunt in bezoekerscentrum Aerden Plaats.

Dat het watermanagement in ontwikkeling blijft, maakt het nieuwe gemaal De Heining duidelijk. Dat zorgt er - visvriendelijk en wel – voor dat zoet en zout een betere verbinding kunnen maken en daar varen de kwelderplanten en wadvogels wel bij. Je komt er twee keer langs. De buitendijkse kwelder geeft een indruk hoe de hele Waddenkust er ooit uitzag.

Op de terugweg fiets je langs de zeedijk naar Zwarte Haan. Ook met een gemaal en met het beeld De Slikwerker. Een ode aan de mannen die Het Bildt vanaf 1505 inpolderden. Een klus die met tussenpozen, van twee en halve eeuw duurde. Schep voor schep werd het land gewonnen op de zee. Ongelooflijk zwaar werk in vaak niet minder zware omstandigheden.

Want met een voorjaarszonnetje of op een warme zomerdag is het hier prima toeven, maar stel je je hier eens voor op een natte, koude herfstdag - en die waren er veel, want de inpoldering van ’t Bildt valt samen met de zogenaamde kleine ijstijd, toen het overal in Europa net een paar graden kouder was dan nu -  met geen enkele beschutting tegen de gure wind die genadeloos van over het Wad komt.

Tegenwoordig is Zwarte Haan een voorbeeld van het goede leven langs de waddenkust, dankzij het gelijknamige restaurant onderaan de dijk. Geen slecht idee dus om je route zo te plannen dat je hier aankomt op een goede tijd voor een Waddengoudgecertificeerde lunch of diner. Een heerlijke opmaat voor de laatste tien kilometer terug naar Firdgum.

Musea Terpenland
Vier kleine musea over archeologie langs de Waddenkust werken samen onder de naam Terpenland. Drie liggen langs deze route: in Firdgum, Oude Bildtzijl en Hegebeintum. Wil je ook naar de vierde? Die is in Wijnaldum, aan de Archeologische route Waddenkust Friesland deel 1.

Dutch Delta Design
Meer weten of het watermanagement waarin Nederland wereldwijd een bijzondere reputatie heeft? Lees het hele verhaal over het watererfgoed langs de waddenkust.