Van Planetarium tot Fibula

Een gevarieerde wandeling langs de belangrijkste monumenten in de oude universiteitsstad Franeker en door het prachtige cultuurlandschap daarbuiten. 

Over de Slachtedijk
De route volgt een deel van de oude Slachtedijk: een bijna 42 km lange slaperdijk om de oude Friese Middelzee buiten de deur te houden. Via Getswerdersyl, de noordelijkste sluis van de Slachtedijk, wandel je langs het water van de Seisbierrumer Feart naar Wijnaldum. Besef eens dat je nu door de bedding van een oude zeeslenk loopt. 

De mantelspeld van Wijnaldum
Een dorpje temidden van zes terpen die naast elkaar op een kwelderwal liggen. In de Romeinse tijd, vanaf de tweede eeuw na Christus woonden hier al mensen. In 1953 vond een boer op één van deze terpen een fibula (mantelspeld) van buitengewone kwaliteit. Het sierraad moet van een hoogstaand, misschien wel koninklijke, persoon zijn geweest. De bijzondere vondst is te bezichtigen in het Fries Museum in Leeuwarden. In Wijnaldum staat er een kunstwerk ter nagedachtenis op het veldje bij de splitsing Terp-Alde Leane-Foarrijp.

Delfts Rood
Wandelend door het terpenlandschap kom je terecht in Herbaijum, hier kun je de bouwstijl 'Delfts Rood' aanschouwen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werden er allerlei groepjes woningen gebouwd van rode baksteen in een eenvoudige versie van de Delftse School, met rode Groningse bastenen. Kenmerkend is de ingetogenheid; er moesten immers zoveel mogelijk huizen worden gebouwd met weinig middelen.

Poortgebouw
Als je het dorpje weer uitloopt, zie je bij een boerderij een oude toegangspoort staan. Op deze plek stond vanaf de 15 eeuw een verdedigbare stins, later werd het een luxe woning: de Sickema State.  Uiteindelijk kom je weer terug in universiteitsstad Franeker uit, waar veel te zien is.   

Monumentaal kaatsveld
Franeker is ook het centrum van de kaatssport. Middenin de stad ligt het belangrijkste kaatsveld van Friesland: it Sjûkelân. Al in het jaar 800 bestond deze mystieke Kalahey (letterlijk: kale hoogte), zoals het toen heette.

Universiteit Franeker
In 1585 wordt in het pas ontruimde Kruisheerenklooster van Franeker een faculteit godgeleerdheid, rechten, geneeskunde en letteren/wijsbegeerte opgestart. Veel studenten waaronder René Descartes en Anna Maria van Schurman, kiezen voor Franeker. In de 18de eeuw loopt het aantal studenten echter terug en in 1811 heft Napoleon de universiteit op. Je komt er alles over te weten in Museum Martena. 

Oudst werkende planetrium
Een andere bijzondere bezienswaardigheid in Franeker is het planetarium dat tussen 1774 en 1781 gebouwd werd door de Friese wolkammer Eise Eisinga. Aan het plafond van de woonkamer van een prachtig grachtenhuis in de stad bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Een aanrader om te bezoeken!