Hans van Kuiken
Wierum
Augustus 2018, het is bloedheet. Bij de boerderij van Hans van Kuiken is het een drukte van jewelste. Trekkers rijden af en aan. Het is oogsttijd en 2400 ton pootaardappelen moeten van het land. Hans maakt lange dagen.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
(het audioverhaal is te beluisteren in de media)
Augustus 2018, het is bloedheet. Bij de boerderij van Hans van Kuiken is het een drukte van jewelste. Trekkers rijden af en aan. Het is oogsttijd en 2400 ton pootaardappelen moeten van het land. Hans maakt lange dagen. Hij schenkt tijdens het rijden een bakje koffie uit de thermos en zet de airco in de trekker wat hoger.
Een paar maanden eerder heeft hij het kostbare pootgoed in de grond gestopt. Dan is het afwachten wat de weergoden doen, al heeft hij zelf ook invloed op het groeien en bloeien van de aardappelen. Met een scherpe blik selecteert hij de zieke planten uit het veld en gebruikt hij vloeibare bemesting om het gewas goed te laten presteren. En daarbij houdt hij zich strikt aan de Nederlandse milieu-eisen. Die zijn streng, veel strenger dan in veel andere landen, van waaruit in de winter vaak groente naar Nederland wordt ingevlogen. Zouden mensen dat eigenlijk wel weten?
Hans pakt een vers gerooide aardappel uit de kuubkist, knijpt er zacht in. De schil voelt droog aan. Mooi zo. Maar de komende maanden blijkt pas of de oogst echt goed gelukt is. Eerst wordt alles in de schuur bewaard, geventileerd en gekoeld. In november volgt het sorteren, in maten als 28 tot 35 mm en 45 tot 55 mm. Ook 'leest' hij de aardappelen dan op beschadigingen. Dan volgen keuringen van de Nederlandse Aardappel Keuringsdienst.
Zijn rassen gaan bijvoorbeeld naar Sri Lanka, Algerije en Europese landen, waar ze worden nageteeld. Elke aardappel heeft zijn specifieke einddoel: patat, chips of consumptieaardappel. Dit ras gaat naar Cuba, weet Hans. Jaren geleden was hij er eens. Dat 'zijn' aardappel in zo'n warm klimaat groeit, liet hem zien dat de aardappel een goed antwoord is op de toenemende voedselbehoefte. Ieder jaar komt er het duizelingwekkende aantal mensen bij van 100 miljoen. Aardappelen hebben weinig water nodig terwijl zoet water nog een enorm probleem gaat worden. Het verschil met rijst, tarwe en vlees is enorm. Tel daarbij op dat de aardappel vol zit met vezels, vitaminen en mineralen. De aardappel is dus een ideaal gewas.
Hans hoort een ratelend geluid, de rooimachine hapert. Hij gaat eronder liggen en krijgt de machine in een handomdraai weer aan de praat. Dat technisch inzicht heeft hij toch maar mooi van zijn vader. Hij veegt zijn handen af aan de overall. In de verte ziet hij Balling en Siebren aan komen fietsen. Zij gaan straks ook meehelpen. Tot het donker wordt.
(Beluister het audioverhaal naast de foto)
Dit verhaal is onderdeel van de route Bildtstars en Eigenheimers van Sense of Place
-
Ameland - Hollum - Dijk bij de Reeweg - Vogelkijkpunt
Ameland - Hollum - Dijk bij de Reeweg - Vogelkijkpunt
-
De bevrijding van Friesland 1
De bevrijding van Friesland 1
Nadat de geallieerde luchtlandingstroepen in september 1944 bij Arnhem waren verslagen duurde het nog tot maart 1945 voordat de geallieerden weer in het offensief gingen. Daarna ging het echter snel. De Duitse troepen in Gelderland en Overijssel waren ernstig verzwakt en de overmacht was groot. Gesteund door een effectief Fries verzet werd Friesland uiteindelijk in een hoog tempo bevrijd.
Begin april werd duidelijk dat de bevrijding van Friesland nabij was. Hoewel de provincie niet zoals andere delen van Nederland te kampen had gehad met een echte Hongerwinter, waren er wel grote tekorten aan bijna alles. En de terreur van de bezetter werd almaar groter. Hierdoor werd ook het verzet tegen de bezetter steeds sterker. De strijd tussen beide was begin 1945 harder dan ooit tevoren.
In Friesland waren de zogenoemde Knokploegen (KP) verantwoordelijk voor de meeste verzetsdaden. Maar er waren ook andere groepen. Op bevel van de Nederlandse regering in Londen werden al deze groepen samengevoegd in de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (N.B.S.). In Friesland gebeurde dit op 12 december 1944.
Met de N.B.S., in de volksmond aangeduid als de BS, kreeg het gewapende verzet een organisatie met een duidelijke structuur. Het was de bedoeling dat de N.B.S. ook een rol zou spelen bij de aanstaande bevrijding. Daartoe werden verzetsgroepen vanaf het najaar van 1944 voorzien van wapens. Deze werden vanuit de lucht gedropt. Op 8 april zond Radio Oranje de boodschap ‘De fles is leeg’ uit. Dit was het sein voor de NBS om 36 uur later te beginnen met de uitvoer van sabotageacties. Het doel was om het de Duitsers zo moeilijk mogelijk te maken om zich te verweren tegen de naderende geallieerde troepen.Dat deed het verzet door bruggen en spoorwegen onklaar te maken, vaarwegen te blokkeren en wegen te versperren. De reactie van de bezetter was meedogenloos. Als represaille werden op verschillende momenten en plekken nog tientallen gevangenen gefusilleerd.
Toen de Canadezen op 12 april Friesland eenmaal waren binnengetrokken werden zij uiterst effectief ondersteund door het Friese verzet. Doordat het uitstekend georganiseerd was kon het de Canadezen helpen om belangrijke bruggen in handen te krijgen, beschadigde bruggen te repareren en te adviseren over de meest gunstige route.
Op 18 april was de hele provincie met uitzondering van de Waddeneilanden bevrijd (deze werden eind mei en in juni bevrijd). In vergelijking met andere provincies is er in Friesland weinig gevochten. Over het algemeen werden de paar duizend Duitse troepen, die Friesland niet hadden kunnen ontvluchten, door de Canadezen relatief snel verslagen.
De commandant van de Royal Canadian Dragoons, Lieutenant Colonel Landell, prees de acties van het verzet door te stellen ´Friesland liberated herself´. Hoewel dat wellicht wat overtrokken is, hebben de acties van het Friese verzet zonder meer de bevrijding versneld. En het aantal slachtoffers aan geallieerde kant verminderd.
Bij confrontaties met Duitse troepen en hun Nederlandse handlangers verloren zeker 31 verzetsmensen hun leven. Aan geallieerde kant sneuvelden tenminste elf Canadezen en één Fransman. Bij de gevechten en beschietingen vielen ook tientallen burgerslachtoffers. Het aantal slachtoffers aan Duitse kant is niet bekend, maar vermoedelijk liep dat aantal in de honderden. Met 320 vernielde en 4000 beschadigde woningen en 80 vernielde bruggen was Friesland materieel de minst beschadigde provincie van Nederland.
