Kronkelend langs Oude Leije en Hijum
Deze prachtige route begint bij het Toeristisch Overstappunt (TOP) in Oudebildtzijl en voert je langs historische en natuurlijke bezienswaardigheden die de charme en geschiedenis van Friesland tot leven brengen.
Vanaf de TOP wandel je langs de Sluis van Ouwe Syl. Deze iconische plek markeert het begin van je reis en biedt een glimp van de waterwerken die zo kenmerkend zijn voor Friesland. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
Wandel door het schilderachtige dorp Hijum, bekend om zijn rustige sfeer en rijke historie. Bezoek de Mariëngaardbrug en de Hervormde (PKN) kerk met zijn unieke blauwe wijzerplaat, en dompel jezelf onder in de verhalen van dit charmante dorp.
Terwijl je ve…
Deze prachtige route begint bij het Toeristisch Overstappunt (TOP) in Oudebildtzijl en voert je langs historische en natuurlijke bezienswaardigheden die de charme en geschiedenis van Friesland tot leven brengen.
Vanaf de TOP wandel je langs de Sluis van Ouwe Syl. Deze iconische plek markeert het begin van je reis en biedt een glimp van de waterwerken die zo kenmerkend zijn voor Friesland. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
Wandel door het schilderachtige dorp Hijum, bekend om zijn rustige sfeer en rijke historie. Bezoek de Mariëngaardbrug en de Hervormde (PKN) kerk met zijn unieke blauwe wijzerplaat, en dompel jezelf onder in de verhalen van dit charmante dorp.
Terwijl je verder wandelt, kom je in het dorp Oude Leije (Alde Leie). Alde Leie is een lyts doarp ( klein dorp ) maar soms groots in het nieuws vanwege De elfstedenroute welke dwars door het dorp loopt. Hier vind je het monument voor de winnaressen van de Elfstedentocht, een eerbetoon aan de dappere vrouwen die deze beroemde tocht hebben voltooid en de Sluis van Oude Leije, een plek vol geschiedenis en karakter. Naast een haven worden hier ook regelmatig streekproducten markten georganiseerd.
Geniet van het weidse landschap, de kronkelende water- en wandelwegen en de rustige dorpen die deze route zo speciaal maken. Perfect voor natuurliefhebbers en wandelaars die op zoek zijn naar rust en schoonheid.
Leer meer over de cultuur en tradities van Friesland door de verhalen en monumenten die je onderweg tegenkomt. Elk dorp en elke locatie biedt een unieke kijk op het Friese leven.
Das wirst du sehen
TOP Oudebildtzijl
Vanaf Toeristisch Overstappunt Oudebildtzijl kan je 't Bildtse land, de Waddenkust en de akkerlanden verkennen.
Oudebildtzijl (Ouwe-Syl)
Welkom in Ouwe-Syl, daar waar het goed toeven is. Kom en ontdek dit bijzondere plekje, geniet van de rust en gemoedelijkheid, maak kennis met de vriendelijke inwoners, en zet de tijd even stil.
De sluis van Ouwe Syl
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl.
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.
Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Hijum
Met slechts 410 inwoners biedt Hijum een hechte en gastvrije gemeenschap. Hier voel je je snel thuis, of je nu een bezoeker of een nieuwe bewoner bent. Hijum biedt het hele jaar door een scala aan activiteiten en evenementen die de rijke cultuur en tradities van het dorp vieren.
Monument Elfstedentocht winnaressen
Beeld als hommage aan de vrouwelijke Elfstedentocht winnaars.
Oude Leije (Alde Leie)
Alde Leie is een lyts doarp ( klein dorp ) maar soms groots in het nieuws vanwege De elfstedenroute welke dwars door het dorp loopt. Naast een haven worden hier ook regelmatig streekproducten markten georganiseerd.
De sluis van Alde Leie
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant.
De sluis van Alde Leie
(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.
Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
TOP Oudebildtzijl
Vanaf Toeristisch Overstappunt Oudebildtzijl kan je 't Bildtse land, de Waddenkust en de akkerlanden verkennen.
- 68
- 46
- 45
- 40
- 66
- 67
- 56
- 68
- 43
- 89
- 90
- 93
-
Dokkum - Wouterswoude | Elfstedenpad: etappe 13
Dokkum - Wouterswoude | Elfstedenpad: etappe 13
(16.5 km)Dokkum -
Franeker en de bevrijding | Liberation route
Franeker en de bevrijding | Liberation route
(13.6 km)Hitzum -
Wouterswoude - Oenkerk | Elfstedenpad: etappe 14
Wouterswoude - Oenkerk | Elfstedenpad: etappe 14
(18.4 km)Wouterswoude -
Landschapsvariatie door midden Fryslân - a
Landschapsvariatie door midden Fryslân - a
(21.4 km)Hurdegaryp -
Bolsward - Waddenzeedijk | Elfstedenpad: etappe 8
Bolsward - Waddenzeedijk | Elfstedenpad: etappe 8
(20.6 km)Bolsward
