Tjerk Hiddes de Vries
Harlingen
Aan de Grote Bredeplaats staat het monument van Tjerk Hiddes de Vries. Hij was een Friese luitenant-admiraal en zeeheld uit de 17e eeuw.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Aan de Grote Bredeplaats staat het monument van Tjerk Hiddes de Vries. Hij was een Friese luitenant-admiraal en zeeheld uit de 17e eeuw. De handelsvaart interesseerde hem en hij werkte zich op tot schipper in Harlingen tijdens 1654. Daarnaast vocht hij namens de Admiraliteit van Friesland voor de Republiek der Nederlanden in diverse oorlogen en werd hij in 1665 benoemd op de hoogst haalbare positie van luitenant-admiraal. Op 6 augustus 1666, de datum dat hij precies 44 jaar werd, overleed hij aan zijn verwondingen in één van zijn vele zeeslagen met de Engelsen. Er is onduidelijkheid of Tjerk Hiddes de Vries in de Grote Kerk of in de Westerkerk is begraven. In 1934 is dit monument geplaatst zodat hij toch nog een herdenkingsplek heeft in Harlingen. In hetzelfde jaartal bij het 700 jarig bestaan van de stad is het monument door de bevolking aangeboden aan de gemeente Harlingen. Het monument is voornamelijk gemaakt uit baksteen en de vorm herinnert aan de boeg van een schip. Het portret van De Vries staat bovenop gevisualiseerd en hij kijkt als het ware uit op de Zuiderhaven.
-
Fusillade aan de Woudweg
Fusillade aan de Woudweg
De fusillade in Dokkum is de grootste fusillade geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog in Friesland. Een bloedig dieptepunt in de steeds hardere strijd tussen de Duitse bezetter en het verzet.
Het gaat om een wraakactie: drie dagen eerder overvalt het verzet bij het dorp De Valom een auto van de Sicherheitsdienst (SD) met daarin een belangrijke gevangene, in de hoop deze te bevrijden. Bij het vuurgevecht dat ontstaat komen een Duitse SD-er en zijn Belgische chauffeur om het leven.
Artur Albrecht, SD-chef in Friesland, is furieus en wil volgens een getuige Dokkum 'van de kaart van Nederland laten verdwijnen'. Zijn meerderen van de SD-Dienststelle in Groningen geven hem hier echter geen toestemming voor. In plaats daarvan worden twintig gevangenen uit gevangenissen in Friesland en Groningen gehaald en meegenomen naar een weiland aan de Woudweg in Dokkum.
De burgemeester van de stad is zelfs van huis gehaald om toe te kijken. De mannen moeten op een rij gaan liggen in de sneeuw. In groepjes van vijf worden ze naar voren geroepen. Dan klinken er schoten. De lichamen van de slachtoffers moeten een etmaal blijven liggen in de sneeuw, als afschrikwekkend voorbeeld voor de bevolking. De slachtoffers zijn Friezen en Groningers. Sommigen zijn actief in het verzet, anderen zijn Todeskandidaten.
Aan de Woudweg in Dokkum herinnert een monument aan het drama. Jaarlijks is er bij dit monument een kranslegging waarbij leerlingen van scholen in Dokkum worden betrokken.
Verschillende leden van het vuurpeloton worden na de oorlog berecht voor hun betrokkenheid bij de fusillade en krijgen de doodstraf. Zo ook Artur Albrecht. Hij wordt op 21 maart 1952 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Het is het laatste doodvonnis dat in Nederland wordt voltrokken.
Dokkum op de Dam
Enkele jaren later, op 4 mei 1956, onthult koningin Juliana het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Het monument speelt een centrale rol bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei die ook altijd wordt bijgewoond door het staatshoofd.
In het monument zijn elf urnen opgenomen met daarin ‘in bloed gedrenkte aarde’. Aarde afkomstig van van strijd- en fusilladeplaatsen uit de elf provincies. Later is ook een 12e urn met aarde uit Nederlands-Indië (het huidige Indonesië) toegevoegd.
Voor het vullen van de Friese urn is aarde gehaald uit de omgeving van Kornwerderzand, strijdtoneel in de meidagen van 1940. Ook is aarde gehaald van fusilladeplaatsen, waaronder de Woudweg in Dokkum en Dronrijp waar op 11 april 1945, een paar dagen voor de bevrijding nog dertien mensen zijn gefusilleerd.
